Werkt een sociaal tarief niet contra-productief als men zogenaamd de energietransitie wil realiseren?

Men heeft er de mond van vol: woningen moeten beter geïsoleerd worden, bij voorkeur schakelen gezinnen zo snel mogelijk over van een fossiele brandstof (dus ook gas) naar warmtepompen.  Echter vergeet men al te vaak, dat een warmtepomp geen goedkope investering is, en dus dat mensen voor hun centen kiezen en nog altijd opteren voor een gascondensatieketel.  Ja, voor bepaalde doelgroepen bestaat hiervoor nog een ondersteuning.

Via de Mijn VerbouwPremie kunnen eigenaar-bewoners (maar ook verhuurders die verhuren aan een sociaal verhuurkantoor) uit bepaalde inkomenscategorieën een financiële ondersteuning krijgen voor een gascondensatieketel. De premie voor een gascondensatieketel bedraagt voor de laagste inkomenscategorie 1.800 euro, met een maximum van 40% van het factuurbedrag exclusief btw. Bijkomend kan een verhoogde premie tot 2.500 euro, met een maximum van 50%, aangevraagd worden voor de vervanging van een oude verwarmingsinstallatie op stookolie.

Eigenaar-bewoners uit de middelste inkomenscategorie konden voor deze vervanging van de stookolie-installatie ook  tot eind 2022 een aanvraag voor ondersteuning indienen, mits de factuur van vóór juli 2022 dateerde.  Bijkomende voorwaarden zijn ondermeer: woning ouder dan 30 jaar en het maximum bedrag is 1.800 euro (of 2.500 euro als het ter vervanging is van een oude verwarmingsinstallatie op stookolie), maar met een maximum van 25% van het factuurbedrag, exclusief BTW.  Echter, deze aanvragen moesten ingediend worden tussen 1/10/2022 en 31/12/2022. 

Gegevens uit de recent gestelde SV n°216 tonen aan dat er tussen 1 oktober 2022 en 1 november 2022 een kleine 20.000 Mijn VerbouwPremies werden aangevraagd, waaronder 2151 premies voor een gascondensatieketel. Reacties bleven niet uit.  Velen vonden dit een fout signaal, omdat deze ondersteuning langdurige afhankelijkheid van fossiele brandstoffen met zich meebrengt tegenover de installatie van een warmtepomp. Maar dit is natuurlijk niet helemaal juist, mensen kijken ook of de investering betaalbaar is, is de installatie van een warmtepomp een economisch rendabel verhaal zal altijd de eerste vereiste zijn. 

Er is grote overlap tussen de beschermde afnemers die van het sociaal tarief genieten en de doelgroep die een Mijn VerbouwPremie voor een gascondensatieketel premie kan aanvragen. Het inzetten op defossilisering en dus extra ondersteuning van de warmtepompen wordt bemoeilijkt door de samenstelling van het sociaal tarief. De lage gasprijs voor het sociaal tarief en de bijgevolg hoge verhouding tussen de elektriciteitsprijs en gasprijs (Prijzen VREG-rapportering, december 2022: 3,2 voor commercieel t.o.v. 7,3 voor sociaal tarief), zorgen ervoor dat enkel de verbruikskosten voor een warmtepomp steeds duurder zijn dan voor een gascondensatieketel. Iedere euro die men meer zou investeren is dus nooit terugverdienbaar – integendeel: dit noemen ze een cash-drain. 

Dus in conclusie, niet de ondersteuning vanuit Vlaanderen via de Mijn VerbouwPremies voor een gascondensatieketel belemmert de uitrol van warmtepompen, maar wel de samenstelling van het huidige sociaal tarief, een federale bevoegdheid.  Dringend tijd om dus de waarheid onder ogen durven te zien en je zelfs af te vragen of: de dure maatregel van een uitbreiding van het sociaal tarief, die in het begin goed bedoeld was om op korte termijn gezinnen uit de nood te helpen, niet moet herbekeken worden naar een meer gestaffeld systeem, rekening houdend met inkomensgrenzen, of terug te keren naar een normaal prijsniveau. Dit dan eventueel met een optimalisatie van de ondersteuning.  Maar het tarief zit federaal, de premie regionaal: dringend tijd dat we de bevoegdheid van het sociaal tarief zelf in de hand kunnen nemen.